Та өөрөө өөртөө төлж чаддаг уу

Та баян болохыг хүсдэг үү? Та хүссэн юм аа авахыг хүсдэг үү? Та их мөнгө олохыг хүсдэг үү?

Эдгээр асуултанд хариулахаасаа өмнө та өнөөдөр хэдэн төгрөгний цалин гар дээрээ авч байгаагаа мэддэг үү? Яагаад энэ асуултыг асууж байна вэ гэхээр зарим хүн гар дээрээ яг хэдийг авдагаа мэддэггүй байдаг юм билээ. Би тийм хүнтэй таарч л байсан.

Тэгвэл та баян байх, их мөнгөтэй байх, хүссэн юм аа худалдаж авах нь та өөрөө өөртөө төлж чаддаг эсэхээс, мөн таны мөнгө их олохоос биш  харин таны зардалаа хэрхэн тооцож байгаагаас л  хамаардаг. Яаж өөрөө өөртөө төлөх вэ? Хэрхэн зардал аа тооцож мэдэх вэ?

Нэг үгээр бол та баян байх нь их мөнгө олохоос хамаарахгүй харин бага зардал гаргаснаас хамаарна гэсэн үг.

Та сард 300 000 төгрөг олдог ч бай, 600 000 төгрөг олдог ч бай яг адилхан зараад л дуусдаг, магадгүй цалингаас цалингийн хооронд зээл тавьдаг байх. Заримдаа 1 000 000 төгрөгний цалин ч багаддаг. Яагаад гэвэл та их олсоноороо баян байдаггүй, харин бага зарсанаара баян байдаг.
300 000 төгрөгний цалинтай хүн өдөрт 1000 төгрөгөөр хоолонд ордог бол 600 000 төгрөгний цалинтай хүн 3000 төгрөгөөр магадгүй 1 000 000 төгрөгний цалинтай хүн 10 000 төгрөгөөр хоол иддэг гэхээр сард  хэдэн ч төгрөг авсан та ижилхэн үрдэг.  Хэрэглээ өндөрсөөд үнэ ихтэй зүйл худалдаж авдаг, орлого ихсэх тусам зардал өндөрсдөг ч гэж ярьдаг. Тэгэлгүй яах юм бэ гэж бодож байгаа байх л даа. Тэгвэл энэ бодол оо түр хойш нь тавиад дараах зүйлийг уншаад үзээрэй.

Өөрөө өөртөө төл гэдэг нь та өөртөө дараа хэрэглэхээр цааш нь хий гэсэн үг. Банкинд хадгаламж хийж болно, Хөрөнгийн  бирж дээр хувьцаа худалдаж авч болно, хүнд хүүтэй зээлүүлж болно гэх мэт.
Тэрийг та өөрөө сонго. Гэхдээ заавал их мөнгө цааш нь гээгүй байна. 10 000 байхад болно. Гэхдээ тогтмол хийнэ шүү. Цалин бүрээсээ 10 000 төгрөг гэвэл сард 2 удаа цалин авдаг бол 20 000 төгрөгийг хадгаламжиндаа хий. Яаж цааш нь хийх вэ дээ өдөр хоногоо яая гэ байхад гэж хэлэх хүн олон байж магад, гэхдээ та өөрөө өөртөө төлж байгаа, ирээдүйгээ баталгаатай байлгахын тулд, гэнэтийн зайлшгүй үе гарахад бэлэн байх гэж та заавал эхлээд өөрөө өөртөө төл. Цааш хийх мөнгө гардаггүй гэж бодож байгаа бол тийм мөнгөн хүнд болгонд гардаг, та тамхи татдаг бол тамхиа хаяад тэр мөнгөө цааш нь хадгал, магадгүй дэлгүүр хэсэж хэрэггүй зүйлд мөнгө зардаг бол тэрийгээ больчих, шоколад, амттан авдаг бол түүнийгээ ч больчих. /бүр болих биш багасга/ Гэх мэтээр таньд заавал мөнгө хэмнэх боломж байдаг. Мөнгө яаж, хаанаас илүү гаргаж мэдэхгүй байгаа бол нэг зөвлөгөө өгье. Та яг одооноос эхлэн өдөр бүрийн зардал аа бичээд үз, өдөр бүрийн шүү. Унаа, хоол, ундаа, бохь, тамхи, амттан авсан, шүдээ үзүүлсэн, талх авсан гээд л жагсаагаад бай. Ингэхээр та ямар зүйлд их мөнгө зараад байгаагаа, юуг нь хэмнэж болохыгоо харж чадна.
Банкинд хадгаламж нээхдээ бүх банкны хадгаламжийн хүүг цаг гаргаж, сайтар судал. 0,1 хувийн илүү хүү амлаж байгааг би лав урьд нь тоодоггүй, гэрийн ойр, ажлын ойр гээд бага байсан ч сонгодог байсан бол МУИС-ийн 1 багшийн лекцнээс хойш чухал юм байна гэдгийг мэдсэн. Ийм бага зөрүүтэй хол байрладаг банк байсан ч түүнд хадгаламж нээ. Өгөөж нь хамаагүй өндөр гарах вий.  5 жилийн дараа авах өгөөж гэж бодвол өндөр гарч байна билээ тооцоогоор нь.
Гэхдээ нэг зүйлийг анхааруулахад өндөр хүү амлах банк бол /хэт өндөр хүү/ эргээд илүү эрсдэл дагуулдаг юм шүү. Үүнийг санахад илүүдэхгүй.

Харин хувьцааны ханшийн зөрүүнээс ашиг олох тал дээр та энэ талаар илүү их судлах хэрэгтэй. Монголын хөрөнгийн бирж /МХБ/ дээр өдөр бүр арилжаа явагдаж байгаа. Сүүлийн үед Лондонгийн хөрөнгийн биржтэй /ЛХБ/ хамтарч ажиллах гэж байгаа, бүх иргэд Таван толгойн хувьцааг эзэмших болсон гэх зэргээр хүмүүс илүү сонирхож байгаа гэж итгэж байна.
МХБ-ийн цахим хуудас: www.mse.mn
Брокер дилерийн компаниа сонгоод зөвлөгөө авч болно.
АНУ-ын нэг том сангийн тэргүүн тэрбумтан хэлсэн байдаг өөрийн номондоо "Хөрөнгө оруулагч  байх гэдэг нь заавал их мөгөн хэрэггүй, би эмээгийнхээ зөвлөснөөр 7 настай байхдаа McDonald's-ийн 10 ширхэг хувьцааг худалдаж авч байсан. Харин одоо бол энэ компанийн нилээд хэдэн хувийг эзэмшдэг" гэжээ.

Дүгнээд хэлбэл та баян байя, хүссэн юмаа авдаг болъё гэвэл их мөнгө олох биш бага зарах хэрэгтэй юм байна, хадгаламж нээлгэх ёстой юм байна, зардлаа өдөр бүр тооцож сурах хэрэгтэй юм байна, хөрөнгө оруулагч байхын тулд их мөнгө хэрэггүй юм байна гэж ойлгосон бол энэхүү бичлэгийн үр дүн гарлаа гэж бодъё.